قلاب

اجرا و پیاده‌سازی یک ایده در چهار مرحله مدل هوک، به طراح کمک می‌کند تا نقاط بالقوه‌ی محصول را در عادت‌ساز بودن (یا نبودن) آن، کشف کند و ایده‌هایی را که پتانسیل کمی در عادت‌ساز بودن دارند، محدود و نقاط قوت محصولات موجود را تقویت کند.

ایال در این فصل به بررسی نرم‌ افزار انجیل (YouVersion Bible App) می‌پردازد که چگونه توانسته کاربران را به قلاب بیندازد و عادت‌ساز شود. شرکتی که تنها به دنبال کسب درآمد هنگفت و شهرت نبود، بلکه دنبال بهبود زندگی و معنا‌بخشی به زندگی کاربر بود. این برنامه با نصب بالای صدمیلیون کاربر، پرطرفدارترین نرم‌ا فزار انجیل‌خوانی است.

ما با به کار بردن مدل هوک، می‌توانیم رفتار کاربر را تغییر دهیم. تغییر رفتار و شکل‌دهی عادات، همانطور که می‌تواند با هدفی خوب انجام بگیرد، برای اهداف ناشایست هم مورد استفاده قرار می‌گیرد. اما سازندگان محصول هنگام شکل‌دهی عادت کاربر، چه مسئولیتی دارند؟ چه زمانی می‌توانند و رواست که در کاربر اعمال نفوذ کنند؟

برای این که یک محصول در روتین زندگی فرد وارد و عادت‌ساز شود، باید کاربر روی آن محصول سرمایه‌گذاری کند. هر چه کاربران، زمان و تلاش بیشتری را روی یک محصول یا خدمت سرمایه‌گذاری کنند، آن را بیشتر ارزش‌گذاری می‌کنند.

در مرحله پاداش متغیر، با حل یک مشکل، به کاربر پاداش داده می‌شود و همین، انگیزه عمل در مرحله قبل را تقویت می‌کند. ایال برای درک بهتر اهمیت پاداش‌های متغیر، ما را به سفری در مغز دعوت می‌کند.

برای شروع یک عمل، انجام دادن (doing) باید آسان‌تر از فکر کردن (thinking) باشد. چرا که برای انجام یک عمل، هر چه تلاش فکری بیشتری صرف کنیم، احتمال شکل گیری عادت کمتر می‌شود.
ما زمانی رفتاری را انجام می‌دهیم که محرک، انگیزه کافی و توانایی لازم را برای انجام عمل داشته باشیم. اگر هر کدام از این عوامل حضور نداشته باشند، یا به میزان کافی موجود نباشند، رفتاری شکل نمی‌گیرد.

عادت‌ها تحت تاثیر محرک‌ها در طول زمان ساخته می‌شوند. برای درک بهتر، بیایید روند شکل گیری مروارید را بررسی کنیم. ورود یک دانه کوچک شن یا یک انگل ناخوشایند به درون صدف، باعث تحریک سیستم صدف می‌شود و بنابراین شروع می‌کند به لایه‌هایی درخشان ساختن، تا این مهاجم را بپوشاند. عادت‌های ما مانند مروارید هستند؛ به بستری نیاز دارند تا روی آن ساخته شوند. این محرک‌ها هستند که بستر و مبنا را برای تغییر رفتار و شکل گیری عادت فراهم می‌کنند و ما را به سمت عمل سوق می‌دهند.

فصل اول کتاب قلاب با عنوان قلمرو عادت‌ها (The Habit Zone)، با مثالی از زندگی شخصی ایال آغاز می‌شود. او به خاطر تغییر برنامه کاری‌اش، دویدن صبحگاهی خود را به عصر موکول می‌کند و بدون آن‌ که متوجه باشد به خانم همسایه صبح بخیر می‌گوید و وقتی به خانه بازمی‌گردد صورتش را اصلاح می‌کند! او با این مثال نشان می‌دهد که عادت‌های نهادینه شده در ما تا چه اندازه رفتارهای روزانه ما را هدایت می‌کنند. وی در ادامه به اهمیت کلی و مزایای رقابتی محصولات عادت‌ساز برای کسب‌و‌کارها می‌پردازد.

کتاب Hooked یا قلاب اثر نیل ایال، نویسنده و کارآفرین آمریکایی یکی از جذاب‌ترین کتاب‌ها در حوزه طراحی محصول است. این کتاب هشت فصلی یک ایده اصلی دارد: اگر می‌خواهیم کاربران وفاداری داشته باشیم که مدام از محصولات ما استفاده کنند و به ما وابسته باشند، باید خدمات یا محصولاتی را طراحی کنیم که عادت ساز (habit forming) باشند…