حریم‌خصوصی

مفهوم رضایت به طور مستقیم با علم حقوق پیوند خورده است و به عنوان مجوزی عمل می‌کند که مشروعیت اعمال مختلف را فراهم می‌سازد. رضایت در بسیاری از شاخه‌های حقوق، از جمله حقوق قراردادها، نقش کلیدی دارد و این امر در حوزه حریم خصوصی نیز مستثنی نیست. در این حوزه، مهم‌ترین مسئله در نظام‌های حقوقی، رضایت است.

در سال‌های اخیر، سیاست‌های داخلی و بین‌المللی، حاکی از تمرکزی فزاینده بر ترویج و حفاظت از حقوق بشر در دوران تحول دیجیتال هستند. بیانیۀ 2021 جلسۀ شورای وزرای سازمان همکاری و توسعۀ اقتصادی خواستار آن شد که «سازمان همکاری و توسعۀ اقتصادی استفاده از فناوری‌هایی را ترویج کند که حقوق حریم خصوصی و مالکیت فکری را محترم می‌شمارند، امنیت و ایمنی کاربران ، به‌ویژه جوانان را تضمین می‌کنند، با دروغ‌پراکنی مقابله می‌کنند و از اصول دموکراتیک و حقوق بشر محافظت می‌نمایند.

تحول دیجیتال بر تمامی جنبه‌های فردی و جمعی زندگی انسان‌ها تأثیر می‌گذارد. پیشرفت فناوری، ظهور مدل‌های نوین تجاری را در پی دارد و منجر به ایجاد روش‌هایی جدید برای ارتباط، یادگیری، آفرینش و مشارکت در فضاهای مدنی و اقتصادی می‌شود. این امر، چالش‌هایی را به همراه می‌آورد؛ از قبیل نقض حریم خصوصی و انتشار آنلاینِ محتواهای غیرقانونی و آسیب‌رسان، که ممکن است به کاهش اعتماد به دولت‌ها و محیط دیجیتال بینجامد و اصول دموکراتیک را تضعیف کند.

یکی از ارکان اصلی قانون حریم خصوصی، شفافیت است: سازمان‌ها باید دربارۀ این‌که چه داده‌هایی را جمع‌آوری می‌کنند و چگونه از آن‌ها استفاده می‌کنند، شفاف باشند. شفافیت، هوش مصنوعی را با چالش‌های بزرگی مواجه می‌سازد.

هوش مصنوعی در بر گیرندۀ پردازش خودکار داده‌ها است. به دلیل شیوه‌ای که خودکارسازی به داده‌ها شکل می‌دهد و آنان را تحریف می‌کند و همچنین نحوۀ مواجهه‌اش با افراد، این پردازش خودکار ماهیتاً مشکلات حریم خصوصی را افزایش می‌دهد. خودکارسازی طبیعت تصمیم گیری و تأثیرات آن بر افراد را دگرگون می‌کند. این دگرگونی گاهی می‌تواند موجد تغییراتی مطلوب باشد، امّا معایبی هم دارد و می‌تواند به تصمیمات تقلیل‌گرایانه‌ای بینجامد که از حفظ احترام شخصیت منحصر به‌ فرد افراد بازمی‌مانند.

برای تصمیم‌گیری دربارۀ افراد براساس داده‌های شخصی‌شان یا گرفتنِ تصمیماتی که بر زندگی شخصی افراد تأثیر می‌گذارند، اغلب از هوش مصنوعی استفاده می‌شود. برای مثال، امروزه به ‌طور فزاینده‌ای برای تصمیم گیری‌های مربوط به استخدام‌های کاری از هوش مصنوعی استفاده می‌شود؛ از ارزیابی رزومه‌ها گرفته تا تجزیه‌ و تحلیل مصاحبه‌های ویدئویی.

هوش مصنوعی از طریق استنباط ‌کردن دربارۀ افراد، بر حریم خصوصی تأثیر می‌گذارد. استنباط به‌ واسطۀ پدیده‌ای رخ می‌دهد که آن را «اثر تجمیع» می‌نامم. این پدیده بیانگر این حقیقت است که واقعیت‌هایی که می‌توان با اتصال انبوهی از قطعات کوچک داده‌های شخصی آشکار کرد، بسیار بیشتر از چیزی است که هریک از قطعات به ‌طور جداگانه قابلیت ارائۀ آن را می‌داشتند.

هوش مصنوعی، با خود جمع‌آوری حجم بی‌سابقه‌ای از داده را به ارمغان آورده ‌است.داده‌های شخصی عمدتاً به دو روش برای هوش مصنوعی جمع‌آوری می‌شوند: از طریق جمع‌آوری بدون رضایت داده از سطح اینترنت یا به ‌واسطۀ تغییر کاربری داده‌های مشتری یا کاربر.

در این بخش، یک نقشۀ راه نظارتی برای هوش‌مصنوعی و حریم خصوصی به دست خواهم داد و در این باره بحث خواهم کرد که قانون حریم خصوصی باید چگونه دگرگون و سازگار شود تا از عهدۀ رسیدگی به مشکلات حریم خصوصی ناشی از هوش‌مصنوعی برآید.

زمانی که هنر و علم در ظاهری فریبنده یکدیگر را ملاقات می‌کنند و ماشین‌ها ذهنی از آنِ خودشان را به کار می‌گیرند، قلب‌ها و دیدگان ما را ترسی فرامی‌گیرد که مبادا حریم خصوصی، که زمانی گرامی داشته می‌شد، از میان برود.