تعریف، مزایا، چالشها، کاربردها
محسن سمسارپور
مقدمه
اینترنت حیوانات به مجموعهای از فناوریها و سیستمهای متصل اشاره دارد که به منظور نظارت، ردیابی و بهبود کیفیت زندگی حیوانات طراحی شدهاند. این مفهوم بهویژه با پیشرفتهای فناوری اینترنت اشیا (IoT) و سنسورهای هوشمند گسترش یافته است. اینترنت حیوانات شامل دستگاههایی است که میتوانند اطلاعات مربوط به رفتار، سلامت و محیط زیست حیوانات را جمعآوری و تحلیل کنند. این اطلاعات میتوانند بهصورت آنلاین به دست افراد، محققان و سازمانهای محیطزیستی برسند و به آنها در اتخاذ تصمیمات بهتر کمک کنند.
اهمیت اینترنت حیوانات
اهمیت اینترنت حیوانات در چندین زمینه قابل مشاهده است. اول اینکه، این فناوری میتواند به بهبود مراقبت از حیوانات خانگی و وحشی کمک کند. با استفاده از دستگاههای ردیابی، صاحبان حیوانات میتوانند بهراحتی موقعیت و سلامت حیوانات خود را تحت نظر داشته باشند. این امر به ویژه در مورد حیوانات خانگی که ممکن است بهراحتی گم شوند، اهمیت دارد.
دوم اینکه، اینترنت حیوانات به محققان و دانشمندان این امکان را میدهد که رفتار و الگوهای زندگی حیوانات را بهطور دقیقتری مطالعه کنند. این اطلاعات میتوانند به حفظ گونههای در خطر انقراض و بهبود شرایط زیستمحیطی آنها کمک کنند. بهعنوان مثال، با استفاده از سنسورهای محیطی، میتوان تغییرات آب و هوایی و تأثیرات آن بر روی زیستگاههای طبیعی را ردیابی کرد.
در نهایت، اینترنت حیوانات میتواند به افزایش آگاهی عمومی در مورد مسائل مربوط به حفاظت از محیط زیست و حقوق حیوانات کمک کند. با دسترسی به اطلاعات دقیق و بهروز، افراد میتوانند در تصمیمگیریهای خود در زمینه حفاظت از حیوانات بهخوبی عمل کنند. بهطور کلی، اینترنت حیوانات نهتنها به بهبود زندگی حیوانات کمک میکند، بلکه به حفظ تنوع زیستی و سلامت سیاره ما نیز اهمیت میدهد.
تکنولوژیهای مرتبط با اینترنت اشیا
اینترنت اشیا (IoT) یکی از مهمترین فناوریهای پشتیبان اینترنت حیوانات است. اینترنت اشیا به شبکهای از دستگاهها، ماشینها و اشیای مجهز به سنسورها و نرمافزارهای هوشمند اشاره دارد که قادر به جمعآوری و تبادل دادهها هستند. در حوزه اینترنت حیوانات، از همین روش استفاده میشود با این تفاوت که سنسورها به حیوانات یا محیط زندگی آنها متصل میشود و به این ترتیب حیوانات و محیط زیست آنها رصد خواهد شد.
بهعنوان مثال، دستبندهای هوشمند مجهز به IoT میتوانند ضربان قلب، دمای بدن و سایر علائم حیاتی حیوانات را پایش کنند. این اطلاعات میتوانند به صاحبان حیوانات خانگی و محققان در تشخیص بهموقع بیماریها و مشکلات سلامتی کمک کنند. همچنین، دوربینهای مجهز به IoT میتوانند رفتار حیوانات را در زیستگاههای طبیعی ردیابی کنند و به محققان در مطالعه الگوهای زندگی آنها کمک کنند.
حسگرها و سیستمهای جمعآوری اطلاعات
سیستمهای جمعآوری اطلاعات و حسگرها (سنسورها) نقش کلیدی در جمعآوری و انتقال دادههای مربوط به حیوانات در اینترنت حیوانات ایفا میکنند. این سیستمها شامل طیف گستردهای از حسگرها هستند که میتوانند اطلاعات مختلفی مانند موقعیت جغرافیایی، حرکات، صدا و تصاویر را جمعآوری کنند.
بهعنوان مثال، سنسورهای GPS میتوانند موقعیت حیوانات را ردیابی کنند و به صاحبان حیوانات خانگی در یافتن حیوان گمشده کمک کنند. همچنین، میکروفونها و دوربینهای مجهز به هوش مصنوعی میتوانند صداها و تصاویر حیوانات را ضبط و تحلیل کنند و به محققان در شناسایی گونهها و مطالعه رفتارشان کمک کنند.
این سنسورها با استفاده از شبکههای ارتباطی مانند Wi-Fi، بلوتوث و شبکههای سلولی به یکدیگر متصل میشوند و دادههای جمعآوریشده را به سرورها و ابردادهها ارسال میکنند. این دادهها سپس میتوانند توسط محققان و متخصصان تجزیه و تحلیل شوند تا به درک بهتر رفتار و نیازهای حیوانات کمک کنند.
مزایای استفاده از اینترنت حیوانات
مزایای استفاده از اینترنت برای حیوانات شامل موارد زیر است:
- ردیابی سلامت: امکان پایش علائم حیاتی و وضعیت سلامت حیوانات از طریق دستگاههای هوشمند و سنسورهای متصل.
- مدیریت رفتار: تحلیل رفتار و عادات حیوانات برای بهبود شرایط زندگی و مراقبت از آنها.
- حفاظت از گونههای در خطر انقراض: ردیابی و نظارت بر گونههای کمیاب و در خطر انقراض در زیستگاههای طبیعی.
- بهبود مدیریت محیط زیست: جمعآوری دادههای مربوط به زیستگاهها و رفتارهای محیطی برای کمک به حفاظت و مدیریت بهتر منابع طبیعی.
- کمک به صاحبان حیوانات خانگی: ارائه خدماتی مانند تغذیه هوشمند و ردیابی موقعیت برای تسهیل مراقبت از حیوانات خانگی.
- تحقیقات علمی: فراهم کردن دادههای دقیق برای محققان در زمینه رفتار و زیستشناسی حیوانات.
- افزایش آگاهی عمومی: ارتقاء دانش عمومی در مورد مسائل مربوط به حقوق حیوانات و حفاظت از محیط زیست.
این مزایا نشاندهنده پتانسیلهای بالای اینترنت حیوانات در بهبود کیفیت زندگی حیوانات و حفاظت از تنوع زیستی هستند.
چالشهای استفاده از اینترنت حیوانات
در کنار مزایایی که اینترنت حیوانات دارد، این فناوری دارای چالشهایی نیز هست که در ادامه به آنها اشاره میکنیم. چالشهای اینترنت حیوانات شامل موارد زیر است:
- مسائل حریم خصوصی: نگرانیها در مورد جمعآوری و ذخیرهسازی دادههای حساس مربوط به حیوانات و صاحبان آنها.
- امنیت دادهها: خطرات ناشی از هک و دسترسی غیرمجاز به اطلاعات حیوانات، که میتواند به سوءاستفاده منجر شود.
- وابستگی به فناوری: مشکلات ناشی از قطع ارتباط یا خرابی سیستمها که ممکن است به مراقبت نامناسب از حیوانات منجر شود.
- هزینههای بالا: هزینههای مربوط به خرید و نگهداری دستگاههای ردیابی و سنسورها که ممکن است برای برخی از افراد سنگین باشد.
- آزار حیوانات: برخی از تجهیزات ممکن است برای حیوانات آزاردهنده باشند و باعث ناراحتی آنها شوند.
- دقت و صحت دادهها: چالشهایی در مورد دقت و صحت دادههای جمعآوریشده، که ممکن است به تصمیمگیریهای نادرست منجر شود.
- عدم آگاهی عمومی: کمبود اطلاعات و آگاهی عمومی درباره استفاده صحیح و ایمن از فناوریهای اینترنت حیوانات.
این چالشها نیاز به توجه و مدیریت مناسب دارند تا از پتانسیلهای مثبت اینترنت حیوانات بهطور مؤثر بهرهبرداری شود.
پروژه اینترنت حیوانات ICARUS
پروژه ICARUS (International Cooperation for Animal Research Using Space) یک ابتکار جهانی است که هدف آن ردیابی الگوهای مهاجرت و رفتار حیوانات کوچک، به ویژه پرندگان و حشرات، با استفاده از فرستندههای رادیویی است. این پروژه در سال ۲۰۰۲ آغاز شد و سیستم ردیابی آن در ایستگاه فضایی بینالمللی (ISS) در آگوست ۲۰۱۸ نصب شد و از سپتامبر ۲۰۲۰ به طور رسمی فعالیت خود را آغاز کرد.
هدف اصلی پروژه ICARUS، جمعآوری دادههای گستردهتری درباره مهاجرت حیوانات برای حفاظت از آنها و درک بهتر تأثیرات تغییرات اقلیمی و فعالیتهای انسانی بر روی جمعیتهای حیوانی است. این پروژه از فرستندههای رادیویی کوچک و سبک (۵ گرم) استفاده میکند که شامل گیرندههای GPS هستند و به زودی فرستندههای سبکتری با وزن کمتر از ۱ گرم نیز مورد استفاده قرار خواهند گرفت.
دادههای جمعآوریشده از طریق ICARUS در پایگاه دادهای به نام Movebank ذخیره میشوند که به محققان و عموم مردم دسترسی آزاد به اطلاعات مربوط به حرکات حیوانات را فراهم میکند. این پایگاه داده به عنوان یک منبع مهم برای تحقیقات علمی و حفاظت از محیط زیست عمل میکند. تمامی دادههایی که از سنسورها ارسال میشوند در این پایگاه داده ذخیرهسازی میشود. یکی از چالشهای بزرگ در زمینه اینترنت اشیا و به تبع آن اینترنت حیوانات وجود دادههای عظیم (Big Data) تولید شده توسط سنسورهاست. هر سنسور در هر لحظه دادههای مربوط به وضعیتی را که سنس کرده است به سمت یک پایگاه داده ارسال میکند، زمانی را تصور کنید که حجم عظیمی از حیوانات دارای سنسور باشند در این شرایط با حجم بسیار زیادی از دادهها مواجه هستیم که نگهداری و تحلیل آن کار بسیار پیچیدهای است.
پروژه ICARUS به عنوان یک سیستم ردیابی پیشرفته، پتانسیل بالایی برای بهبود درک ما از رفتار حیوانات و حفاظت از آنها دارد. این پروژه میتواند به عنوان یک مدل برای سایر ابتکارات مشابه در زمینه حفاظت از محیط زیست و تنوع زیستی در سطح جهانی عمل کند. میتوان گفت این پروژه اولین پروژه رسمی اینترنت حیوانات در جهان بوده است.
آینده اینترنت حیوانات
آینده اینترنت حیوانات به نظر میرسد که بسیار روشن باشد. با پیشرفتهای فناوری و افزایش آگاهی عمومی درباره اهمیت حفاظت از حیوانات، انتظار میرود که این فناوریها بهطور گستردهتری در جوامع مختلف مورد استفاده قرار گیرند. همچنین، همکاریهای بینالمللی برای توسعه پروژههای بزرگتر و جامعتر در زمینه اینترنت حیوانات میتواند به بهبود حفاظت از گونههای در خطر انقراض و مدیریت پایدار منابع طبیعی کمک کند. به طور کلی، اینترنت حیوانات پتانسیل بالایی برای تغییر نحوه تعامل انسانها با حیوانات و محیط زیست دارد.
در واقع هر چه شناخت ما از این پروژهها بیشتر باشد و هر چه شرکتها، سازمانها و حتی کشورها سرمایهگذاری بیشتری در این زمینه انجام دهند بلوغ اینترنت حیوانات بیشتر خواهد بود. طبیعی است هر چه استفاده بیشتری از یک تکنولوژی اتفاق بیفتد مراحل بلوغ آن زودتر انجام خواهد شد. در مورد اینترنت حیوانات با توجه به این که بستر اینترنت اشیا را قبل از خود داشته است به نظر میرسد این پیشرفت و بلوغ با سرعت بیشتری انجام شود.
جمعبندی
اینترنت حیوانات نسل جدیدی از اینترنت اشیا است که به ما امکان ثبت اتفاقات واقعی طبیعت را میدهد. حضور اینترنت حیوانات در جوامع مختلف میتواند به شناخت دقیقتر ما از رفتار حیوانات و طبیعت کمک کند. با استفاده از اینترنت حیوانات محققان میتوانند دادههای واقعیتری را در اختیار داشته باشند و با استفاده از این دادهها و تحلیل آنها میتوانند به بینشهایی در این حوزه دست پیدا کنند که تا به امروز امکان رسیدن به چنین بینشهایی غیرممکن بوده است. جوامع جهانی اگر چه نظرات مثبت و منفی زیادی در مورد اینترنت اشیا و اینترنت حیوانات دارند اما به نظر میرسد تا سال ۲۰۲۵ میتوان شاهد بهرهبرداری از اولین اینترنت حیوانات در ابعاد بزرگ بود. اتفاقی که به گفته بسیاری از کارشناسان حیوانات و طبیعت میتواند به مدیریت دقیقتر منابع طبیعی، حفظ گونههای جانوری در حال انقراض و بهبود زندگی دیگر حیوانات کمک شایان ذکری داشته باشد.
Resources
https://www.sciencedirect.com/science/article/pii/S0169534723000873
https://www.ab.mpg.de/585424/the-internet-of-animalshttps://www.nasa.gov/nasa-earth-exchange-nex/new-missions-support/internet-of-animals