راهکارهایی برای افزایش ایمنی و کاهش حوادث
محسن سمسارپور
مقدمه
صنعت معدن یکی از مهم‌ترین و حیاتی‌ترین بخش‌های اقتصاد جهانی است که منابع طبیعی را استخراج کرده و به صنایع مختلف عرضه می‌کند. با این حال، این صنعت به دلیل شرایط کاری سخت و خطرناک، همواره با چالش‌های ایمنی مواجه بوده است. حوادثی مانند انفجارها، ریزش‌ها و نشت گازها نه تنها جان کارگران را به خطر می‌اندازند، بلکه می‌توانند تبعات اقتصادی و اجتماعی گسترده‌ای نیز به همراه داشته باشند. در این راستا، تحول دیجیتال و استفاده از فناوری‌های نوین به عنوان راهکارهای دیجیتال می‌تواند یک روش مؤثر برای افزایش ایمنی و کاهش حوادث در معادن باشد.
اهمیت ایمنی در صنعت معدن
ایمنی یکی از مهم‌ترین جنبه‌های صنعت معدن است. بر اساس آمارهای جهانی، حوادث مربوط به معادن سالانه جان هزاران کارگر را می‌گیرد. این حوادث به طور معمول ناشی از عوامل زیر است:
- شرایط محیطی نامساعد: معادن زیرزمینی به طور معمول دارای شرایط جوی نامساعدی هستند که می‌تواند منجر به بروز حوادث شود.
- استفاده از تجهیزات سنگین: کار با ماشین‌آلات سنگین و تجهیزات پیچیده نیازمند دقت و مهارت بالاست.
- نشت گازها: وجود گازهای خطرناک مانند متان می‌تواند خطرات جدی برای کارگران ایجاد کند.
با توجه به این چالش‌ها، نیاز به استفاده از فناوری‌های نوین برای افزایش ایمنی در معادن بیش از پیش احساس می‌شود.
راهکارهای دیجیتال در صنعت معدن
برای جلوگیری از بروز حوادث مشابه به انفجار اخیر در معدن زغال‌سنگ معدنجو طبس، استفاده از راهکارهای دیجیتالی می‌تواند بسیار مؤثر باشد. در اینجا به بررسی چندین فناوری و رویکرد دیجیتال که می‌توانند ایمنی معادن را افزایش دهند و خطرات ناشی از نشت گاز را کاهش دهند، اشاره می‌کنیم.
1.حسگرهای متصل و اینترنت اشیاء (IoT): حسگرهای متصل به اینترنت اشیاء (IoT) می‌توانند به طور مداوم شرایط محیطی در معادن را نظارت کنند. این حسگرها قادر به اندازه‌گیری غلظت گازها، دما، رطوبت و فشار هستند. با نصب این حسگرها در نقاط مختلف معدن، می‌توان اطلاعات را به صورت آنی جمع‌آوری کرده و در صورت بروز خطراتی مانند نشت گاز متان، هشدارهای فوری ارسال کرد.
نمونه جهانی: شرکت Rio Tinto در استرالیا از حسگرهای IoT برای نظارت بر وضعیت تجهیزات و شرایط محیطی در معادن خود استفاده می‌کند. این فناوری به اپراتورها امکان می‌دهد تا مشکلات را شناسایی کرده و اقدامات لازم را انجام دهند.
2.سیستم‌های هشداردهنده پیشرفته: ایجاد سیستم‌های هشداردهنده که در صورت ورود به مناطق خطرناک یا بروز شرایط غیرعادی فعال شوند، می‌تواند ایمنی کارگران را افزایش دهد. این سیستم‌ها با استفاده از اطلاعات جمع‌آوری شده از حسگرها عمل کرده و هشدارهای فوری ارسال می‌کنند.
نمونه‌ای از کاربرد: برخی از معادن در ایالات متحده از سیستم‌های هشداردهنده برای اطلاع‌رسانی فوری به کارگران درباره افزایش غلظت گاز متان استفاده می‌کنند. این سیستم‌ها می‌توانند کارگران را قبل از وقوع حادثه آگاه کنند.
3.تحلیل داده‌ها با هوش مصنوعی: استفاده از هوش مصنوعی برای تحلیل داده‌ها و پیش‌بینی حوادث، یکی دیگر از فناوری‌های مؤثر در صنعت معدن است. با تجزیه و تحلیل داده‌های گذشته و شرایط فعلی، شرکت‌ها می‌توانند الگوهای خطرناک را شناسایی کرده و اقداماتی پیشگیرانه انجام دهند.
نمونه‌ای از کاربرد هوش مصنوعی: شرکت BHP Billiton با استفاده از الگوریتم‌های یادگیری ماشین توانسته است پیش‌بینی کند که کدام تجهیزات ممکن است دچار خرابی شوند و بنابراین اقدامات لازم برای تعمیرات پیشگیرانه را انجام دهد.
4.پوشیدنی‌های هوشمند: استفاده از پوشیدنی‌های هوشمند مانند کلاه‌های ایمنی متصل و جلیقه‌های مجهز به حسگر، اطلاعات حیاتی درباره وضعیت کارگران را فراهم می‌کند. این دستگاه‌ها می‌توانند علائم حیاتی کارگران را اندازه‌گیری کرده و در صورت بروز شرایط خطرناک، هشدارهای فوری ارسال کنند.
نمونه‌ای از کاربرد پوشیدنی‌ها: شرکت Barrick Gold از پوشیدنی‌های هوشمند برای نظارت بر سلامت کارگران خود استفاده کرده است. این فناوری توانسته است ایمنی را در محیط‌های پرخطر افزایش دهد.
5.آموزش مجازی و شبیه‌سازی: استفاده از فناوری واقعیت مجازی (VR) و واقعیت افزوده (AR) برای آموزش کارگران در مورد ایمنی معادن می‌تواند بسیار مؤثر باشد. این روش‌ها امکان شبیه‌سازی شرایط واقعی معدن را فراهم می‌کنند و کارگران را برای مواجهه با خطرات آماده‌تر می‌سازند.
نمونه‌ای از کاربرد آموزش مجازی: شرکت Newmont Mining با استفاده از فناوری VR برای آموزش کارکنان خود اقدام کرده است تا آن‌ها بتوانند با شرایط خطرناک آشنا شوند و مهارت‌های لازم را کسب کنند.
6.سیستم‌های ردیابی RFID: استفاده از برچسب‌های RFID برای ردیابی موقعیت کارگران و تجهیزات در معادن زیرزمینی یکی دیگر از راهکارهای مؤثر است. این تکنولوژی امکان نظارت بر حرکات کارگران را فراهم کرده و در صورت بروز حادثه، اطلاعات دقیقی درباره موقعیت آن‌ها ارائه می‌دهد.
جمع‌بندی
با توجه به حوادث ناگوار مانند انفجار اخیر در معدن زغال‌سنگ معدنجو طبس، ضرورت استفاده از فناوری‌های دیجیتال برای افزایش ایمنی کارگران بیش از پیش احساس می‌شود. پیاده‌سازی این راهکارها نه تنها می‌تواند جان انسان‌ها را نجات دهد بلکه همچنین باعث کاهش هزینه‌ها و افزایش بهره‌وری خواهد شد.
