محسن سمسارپور
مقدمه
تحول دیجیتال در صنعت بهداشت و سلامت به عنوان یک فرآیند اساسی برای بهبود کیفیت خدمات و افزایش دسترسی به مراقبت‌های بهداشتی شناخته می‌شود. این تحول نه تنها به تغییرات تکنولوژیکی اشاره دارد، بلکه شامل تغییرات فرهنگی و سازمانی است که هدف آن ارتقاء تجربه بیمار و بهینه‌سازی فرآیندهای درمانی است.
تحول دیجیتال در صنعت سلامت به معنای استفاده از فناوری‌های دیجیتال برای تغییر نحوه ارائه خدمات بهداشتی و درمانی است. این فرآیند شامل استفاده از داده‌های کلان، هوش مصنوعی، اینترنت اشیا (IoT) و سیستم‌های اطلاعاتی پیشرفته برای بهبود تصمیم‌گیری بالینی، افزایش مشارکت بیمار، و کاهش هزینه‌ها است.
تأثیر فناوری‌های دیجیتال بر صنعت سلامت
فناوری‌های دیجیتال تاثیرات زیادی را بر صنعت بهداشت و سلامت گذاشته‌اند. در سال‌های اخیر راهکارهای دیجیتال بسیار زیادی در حوزه سلامت به بازار عرضه شده است که برخی از آن‌ها با استقبال چشم‌گیری توسط کاربران روبرو شده است. در ادامه به بررسی برخی از مهم‌ترین تاثیرات فناوری‌های دیجیتال بر صنعت سلامت می‌پردازیم.
الف) افزایش مشارکت بیمار
فناوری‌های دیجیتال با فراهم کردن دسترسی آسان بیماران به اطلاعات سلامتی خود، مشارکت آن‌ها را در تصمیم‌گیری‌های درمانی افزایش می‌دهند. این امر منجر به آگاهی بیشتر بیماران از وضعیت سلامتی‌شان و انتخاب‌های درمانی می‌شود. در این مدل بیمار اجازه اشتراک‌گذاری اطلاعات خود را به پزشکان و سیستم‌های بهداشتی می‌دهد که از این اطلاعات و تحلیل آن‌ها برای خود بیمار و دیگر بیماران استفاده شود.
ب) تصمیم‌گیری بهتر
دسترسی پزشکان به داده‌ها و دانش در زمان واقعی، کیفیت تصمیم‌گیری بالینی را افزایش می‌دهد. این فناوری‌ها به پزشکان اجازه می‌دهند تا با اطلاعات دقیق‌تر و جامع‌تر، تشخیص‌ها و درمان‌های موثرتری ارائه دهند. این سیستم‌ها داده‌های ذخیره‌‌شده گذشته بیمار و دیگر بیماران را برای تشخیص بهتر بیماری و مشاهده موارد مشابه در اختیار پزشکان قرار می‌دهند و پزشک با استفاده از این داده‌ها می‌تواند بهتر تصمیم بگیرد.
ج) کاهش هزینه‌ها
استفاده از فناوری‌های دیجیتال می‌تواند هزینه‌های عملیاتی را کاهش دهد. با بهره‌گیری از سیستم‌های مدیریت داده، بیمارستان‌ها و مراکز درمانی می‌توانند کارایی خود را افزایش دهند و منابع را بهتر مدیریت کنند. این سیستم‌ها به بیمارستان‌ها اجازه می‌دهد که تمامی اقلام مصرفی خود را مدیریت کنند و به طور دقیق مشخص شود که چه مواردی بیشتر از حد انتظار و چه مواردی کمتر از حد انتظار مصرف شده است. این داده‌ها به بیمارستان‌ها کمک می‌کند تا در خرید اقلام در خریدهای بعد بتوانند صرفه‌جویی مناسبی داشته باشند.
چالش‌های تحول دیجیتال در صنعت سلامت
با وجود مزایای فراوان، تحول دیجیتال در صنعت سلامت با چالش‌هایی نیز مواجه است که در ادامه با برخی از مهم‌ترین موارد این چالش‌ها آشنا خواهیم شد.
الف) مسائل امنیتی
حفاظت از داده‌های بیمار یکی از بزرگ‌ترین چالش‌هاست. با افزایش استفاده از فناوری‌های دیجیتال، خطرات امنیتی نیز افزایش می‌یابد و نیاز به راهکارهای امنیتی قوی‌تر احساس می‌شود. همان میزان که داشتن داده‌های مربوط به یک بیمار می‌تواند به پزشک معالج او کمک کند، به همان اندازه رسیدن این اطلاعات به دست افراد سودجو می‌تواند موجب بروز مشکلاتی برای بیماران شود.
ب) مقاومت در برابر تغییر
برخی از کارکنان حوزه سلامت ممکن است در برابر تغییرات ناشی از تحول دیجیتال مقاومت کنند. این موضوع نیازمند آموزش و فرهنگ‌سازی مناسب برای پذیرش فناوری‌های جدید است. این مسئله فقط به کارکنان ختم نمی‌شود و برخی از بیماران هم ممکن است از این روند احساس رضایت نکنند. به هر حال زمانی که اطلاعاتی از شما برای استفاده‌های بعدی ذخیره می‌شود ممکن است این ذهنیت را در شما ایجاد کند که بخش مهمی از اطلاعات شما ممکن است بنا به هر دلیلی در اختیار افرادی قرار گیرد که شما علاقه‌مند به این موضوع نباشید. به هر حال نیاز است آموزش‌های لازم و فرهنگ‌سازی لازم در تمامی سطوح در این زمینه انجام شود.
ج) عدم وجود زیرساخت مناسب
در بسیاری از کشورها، زیرساخت‌های لازم برای پیاده‌سازی کامل فناوری‌های دیجیتال هنوز فراهم نشده است. این امر می‌تواند مانع پیشرفت سریع تحول دیجیتال شود. زیرساخت‌های فنی به طور خاص در حوزه ارتباطات و فناوری اطلاعات می‌تواند موجب شود که برخی از کشورها نتوانند در این زمینه به سرعت پیشرفت کنند. در حال حاضر در کشور ما ایران می‌توان گفت مشکلات کمی در این زمینه وجود دارد و حداقل بستر اولیه تحول دیجیتال حوزه بهداشت فراهم شده است.
مثال‌هایی از سرتاسر جهان
تحول دیجیتال در صنعت بهداشت و سلامت به عنوان یک فرآیند اساسی برای بهبود کیفیت خدمات و افزایش دسترسی به مراقبت‌های بهداشتی شناخته می‌شود. در ادامه، به چند مثال از کشورهای مختلف در این زمینه اشاره می‌کنیم:
- سوئد
سوئد یکی از پیشگامان در استفاده از فناوری‌های دیجیتال در حوزه بهداشت است. در این کشور، هر شهروند دارای یک شماره شناسایی شخصی به نام PIN سوئدی است که به آن‌ها امکان دسترسی به سوابق پزشکی خود را می‌دهد. در دوران همه‌گیری کووید-۱۹، سوئد از این سیستم برای مدیریت بهتر شرایط استفاده کرد و گزارش‌های مورد نیاز را به مردم ارائه داد تا آن‌ها بتوانند از نسخه‌های الکترونیکی برای پیگیری داروها استفاده کنند.
- آلمان
آلمان با ایجاد مراکز بهداشت و سلامت دیجیتال مانند مرکز نورنبرگ/ارلانگن، توانسته است به بیش از ۵۰۰ شرکت فناوری پزشکی، ۶۵ بیمارستان، و ۸۰ موسسه تحقیقاتی و دانشگاهی دسترسی داشته باشد. این مرکز به نوآوری و مدیریت بهتر در حوزه سلامت دیجیتال کمک می‌کند. بازار سلامت دیجیتال آلمان در سال ۲۰۲۱ حدود ۱۶ میلیارد دلار برآورد شد و پیش‌بینی می‌شود تا سال ۲۰۲۹ به ۸۹.۴۳ میلیارد دلار برسد.
- اندونزی
در اندونزی، پلتفرم‌های دیجیتالی متنوع خدمات سلامت دیجیتال را گسترش داده‌اند. دولت اندونزی نیز گام‌های مهمی برای ایجاد سیستم سلامت دیجیتال برداشته است و در حال افزایش راه‌حل‌ها برای دسترسی پایدار به خدمات سلامت دیجیتال برای کل جمعیت است. ایجاد بانک اطلاعات دیجیتالی بهداشتی و یکپارچه‌سازی سیستم‌های داده سلامت از اولویت‌های این کشور است.
- استرالیا و انگلستان
این کشورها از فناوری بلاکچین برای مدیریت سوابق پزشکی بیماران استفاده می‌کنند. این فناوری به شناسایی خودکار اطلاعات متناقض کمک می‌کند و اطمینان از صحت و امنیت سوابق پزشکی را افزایش می‌دهد.
- ایالات متحده
ایالات متحده از پیشگامان در استفاده از فناوری‌های دیجیتال در بهداشت است. این کشور با تمرکز بر مراقبت‌های پیش‌گیرانه و استفاده از فناوری‌های پیشرفته مانند هوش مصنوعی و یادگیری ماشین، به رشد سریع بازار سلامت دیجیتال خود کمک کرده است.
این مثال‌ها نشان می‌دهد که کشورهای مختلف چگونه از فناوری‌های دیجیتال برای ارتقای سیستم‌های بهداشتی خود استفاده می‌کنند و چگونه این تحول به بهبود خدمات بهداشتی و درمانی کمک می‌کند.
نتیجه‌گیری
تحول دیجیتال در صنعت سلامت یک ضرورت اجتناب‌ناپذیر است که نه تنها کیفیت خدمات را ارتقاء می‌بخشد، بلکه موجب کاهش هزینه‌ها و افزایش دسترسی به مراقبت‌های بهداشتی می‌شود. با وجود چالش‌هایی که این مسیر دارد، آینده‌ای روشن برای این صنعت با بهره‌گیری از فناوری‌های نوین پیش‌بینی می‌شود. این تحول نه تنها بر روی ساختارهای سازمانی تأثیرگذار خواهد بود بلکه فرهنگ مراقبت از بیمار را نیز دگرگون خواهد کرد.
با توجه به این تحولات، ضروری است که تمامی ذی‌نفعان شامل دولت‌ها، سازمان‌های بهداشتی، و خود بیماران همکاری کنند تا از مزایای کامل تحول دیجیتال بهره‌مند شوند.
