محسن سمسارپور
مقدمه
تحول دیجیتال به یک نیروی دگرگون‌کننده تبدیل شده است که همه جنبه‌های جامعه جهانی را تحت تأثیر قرار می‌دهد. سازمان‌ها، در همه بخش‌ها، در حال بازنگری استراتژی‌ها، فرآیندها و مدل‌های عملیاتی خود هستند تا از مزایای فناوری‌های دیجیتال استفاده کنند. دولت‌ها نیز از این قاعده مستثنی نیستند. آن‌ها با فشار فزاینده‌ای روبرو هستند تا خدمات خود را بهبود بخشند، کارایی را افزایش دهند، شفافیت را ارتقا دهند و تعامل شهروندان را تقویت کنند. این امر مستلزم تحول دیجیتال در نحوه عملکرد و ارائه خدمات دولتی است. در این مطلب با تحول دیجیتال در دولت آشنا خواهیم شد.
تحول دیجیتال در خدمات دولتی
تحول دیجیتال در ارائه خدمات دولتی تنها به معنای دیجیتالی کردن فرآیندهای موجود نیست. این موضوع یک تغییر اساسی است که مستلزم بازطراحی فرآیندها، پذیرش فناوری‌های نوظهور، پرورش فرهنگ نوآوری و تمرکز بی‌وقفه بر نیازهای شهروندان است. هدف نهایی ایجاد یک دولت هوشمند، پاسخگو و چابک است که می‌تواند به طور مؤثر به نیازهای در حال تحول شهروندان خود پاسخ دهد.
در زمینه دولت، تحول دیجیتال به معنای استفاده از فناوری‌های دیجیتال برای ارائه خدمات دولتی به روشی کارآمدتر، مؤثرتر و شهروند محور است. این موضوع شامل بهینه‌سازی فرآیندهای موجود، ایجاد خدمات جدید و نوآورانه و تقویت تعامل شهروندان است. در واقع باید تجربه‌ای جذاب برای شهروندان ایجاد شود تا آن‌ها بتوانند به بهترین نحو خدمات مورد نیاز خود را از دولت دریافت کنند.
اصول تحول دیجیتال دولت
چندین اصل کلیدی، تحول دیجیتال در دولت را هدایت می‌کند که در ادامه بیشتر با این اصول آشنا خواهیم شد.
- شهروند محوری: خدمات باید به گونه‌ای طراحی شوند که نیازها و انتظارات شهروندان را برآورده کنند. شهروندان به عنوان استفاده‌کنندگان از خدمات بسیار مهم هستند و باید خدمات به گونه‌ای طراحی شود که اول بر رفع نیاز شهروندان متمرکز باشد.
- مبتنی بر داده: تصمیم‌گیری باید با داده‌ها هدایت شود و سازمان‌ها باید از تجزیهوتحلیل برای به دست آوردن بینش و بهبود نتایج استفاده کنند. برای این منظور باید هر جا که داده‌ای وجود دارد و آن داده ثبت و ضبط نمی‌شود را شناسایی کرده و کلیه داده‌های موجود را جمع‌آوری و سازماندهی کرد. سپس با ایجاد عظیم‌داده‌ها و تحلیل آن‌ها می‌توان تصمیمات مبتنی بر داده گرفت.
- یکپارچه‌سازی: سیستم‌ها و فرآیندها باید به گونه‌ای یکپارچه شوند که داده‌ها به طور یکپارچه در سراسر سازمان جریان یابند. ایجاد جریان داده بعد از این که داده‌ها شناسایی شدند بسیار اهمیت دارد. در واقع مسیرهایی که داده‌ها ایجاد می‌شوند و در سازمان حرکت می‌کنند باید به درستی شناسایی شود تا بتوان به راحتی در مورد آن‌ها نظر داد و آن‌ها را تجزیهوتحلیل کرد.
- همکاری: دولت‌ها باید با سایر سازمان‌ها، از جمله مشاغل، دانشگاه‌ها و سازمان‌های غیرانتفاعی، و حتی خصوصی برای ارائه خدمات بهتر همکاری کنند. در واقع دولت‌ها باید نیازهای خود را به طور دقیق و شفاف مطرح کنند و از سایز سازمان‌ها و شرکت‌ها کمک بگیرند تا بتوانند به صورت چابک و در سریع‌ترین زمان ممکن خدمات خود را به صورت هوشمند به مردم ارائه دهند.
- نوآوری: دولت‌ها باید آزمایش و نوآوری را بپذیرند و به طور مداوم به دنبال راه‌های جدید و بهتر برای انجام کارها باشند. اگر چه در سیستم‌های سنتی انجام چنین کاری به راحتی ممکن نیست اما باید با عزم و اراده قوی در این مسیر حرکت کرد.
- امنیت: امنیت سایبری باید در اولویت قرار گیرد و دولت‌ها باید از داده‌ها و سیستم‌های خود در برابر تهدیدات سایبری محافظت کنند. خدمات دولت پیرامون نیازهای شهروندان و مردم شکل گرفته است بنابراین اهمیت امنیت داده‌ها در ارائه خدمات دولتی بسیار بالاست و باید به آن دقت شود.
اهداف تحول دیجیتال
تحول دیجیتال در دولت، اهداف مختلفی را دنبال می‌کند که در ادامه به برخی از مهم‌ترین موارد اشاره شده است.
- بهبود خدمات شهروندی: ارائه خدمات راحت‌تر، در دسترس‌تر و پاسخگوتر.
- افزایش کارایی: ساده‌سازی فرآیندها، کاهش هزینه‌ها و بهبود بهره‌وری.
- افزایش شفافیت: بازتر کردن تعامل شهروندان با دولت و پاسخگوتر کردن دولت در قبال شهروندان.
- تقویت تعامل شهروندان: فراهم کردن فرصت‌های بیشتر برای شهروندان برای مشارکت در تصمیم‌گیری‌های دولت.
- تقویت رشد اقتصادی: ایجاد یک محیط مطلوب‌تر برای کسب‌و‌کار و نوآوری.
چالش‌های تحول دیجیتال در دولت
دستیابی به تحول دیجیتال در دولت بدون چالش نیست. در ادامه به برخی از رایج‌ترین چالش‌ها اشاره می‌کنیم.
- مقاومت در برابر تغییر: کارکنان دولت ممکن است در برابر پذیرش فناوری‌ها و روش‌های جدید کار مقاومت کنند. طبیعی است که افراد دوست دارند کارهایی را انجام دهند که در حال انجام آن هستند و تغییرات به طور معمول برای هر فردی ممکن است در ابتدا سخت به نظر برسد. در اکثر موارد کارکنان در برابر تغییرات مقاومت می‌کنند.
- سیستم‌های قدیمی: بسیاری از سازمان‌های دولتی دارای سیستم‌های فناوری اطلاعات قدیمی هستند که یکپارچه‌سازی و مدرن‌سازی آن‌ها دشوار است. در واقع به دلیل این که سیستم‌های دولتی کمتر چابک هستند نرخ تغییرات در آن‌ها پایین است به همین دلیل کمتر پیش می‌آید که بروزرسانی خوبی در سازمان در حوزه سیستم‌های فناوری اطلاعات انجام شده باشد.
- کمبود مهارت: ممکن است کمبود کارکنان با مهارت‌های لازم برای اجرای پروژه‌های تحول دیجیتال وجود داشته باشد. در واقع برای انجام فرایند تحول دیجیتال نیاز به افرادی با مهارت‌های متنوع است که بهتر است این افراد در دل سازمان حضور داشته باشند ولی با توجه به روابط و ضوابط موجود در دولت گاهی پیدا کردن این افراد کمی سخت می‌شود.
- محدودیت‌های بودجه: دولت‌ها ممکن است منابع مالی محدودی برای سرمایه‌گذاری در فناوری‌های جدید و آموزش کارکنان داشته باشند.
- نگرانی‌های امنیتی: دولت‌ها باید اطمینان حاصل کنند که داده‌ها و سیستم‌های آن‌ها در برابر تهدیدات سایبری ایمن هستند.
- حریم خصوصی: دولت‌ها باید از حریم خصوصی شهروندان خود محافظت کنند در حالی که از داده‌ها برای ارائه خدمات بهتر استفاده می‌کنند.
راهکارهای تحول دیجیتال موفق در دولت
برای غلبه بر چالش‌ها و استفاده از فرصت‌های تحول دیجیتال، دولت‌ها باید یک رویکرد استراتژیک را اتخاذ کنند که شامل موارد زیر باشد.
- تعریف چشم‌انداز واضح تعریف: دولت‌ها باید یک چشم‌انداز واضح از آنچه می‌خواهند از طریق تحول دیجیتال به دست آورند، داشته باشند.
- ایجاد نقشه راه دیجیتال: نقشه راه باید مراحل خاصی را که دولت برای دستیابی به چشم‌انداز دیجیتال خود برمی‌دارد، مشخص کند.
- سرمایه‌گذاری در فناوری: دولت‌ها باید در فناوری‌های جدید مانند رایانش ابری، داده‌های بزرگ و هوش مصنوعی سرمایه‌گذاری کنند.
- آموزش به کارکنان: دولت‌ها باید آموزش و توسعه را برای کمک به کارکنان برای توسعه مهارت‌های لازم برای موفقیت در اقتصاد دیجیتال ارائه دهند.
- ترویج همکاری: دولت‌ها باید همکاری بین بخش‌های دولتی، مشاغل و دانشگاه‌ها را ترویج کنند.
- تمرکز روی امنیت: دولت‌ها باید امنیت سایبری را در اولویت قرار دهند و از داده‌ها و سیستم‌های خود در برابر تهدیدات سایبری محافظت کنند.
- محافظت از حریم خصوصی: دولت‌ها باید از حریم خصوصی شهروندان خود محافظت کنند در حالی که از داده‌ها برای ارائه خدمات بهتر استفاده می‌کنند.
نتیجه‌گیری
تحول دیجیتال فرصت بی‌سابقه‌ای را برای دولت‌ها فراهم می‌کند تا خدمات خود را بهبود بخشند، کارایی را افزایش دهند، شفافیت را ارتقا دهند و تعامل شهروندان را تقویت کنند. با این حال، دستیابی به تحول دیجیتال بدون چالش نیست. دولت‌ها باید یک رویکرد استراتژیک را اتخاذ کنند که شامل تعریف یک چشم‌انداز واضح، ایجاد یک نقشه راه دیجیتال، سرمایه‌گذاری در فناوری، آموزش کارکنان، ترویج همکاری و تمرکز بر امنیت و حریم خصوصی باشد. با انجام این کار، دولت‌ها می‌توانند به یک دولت هوشمند، پاسخگو و چابک تبدیل شوند که می‌تواند به طور مؤثر به نیازهای در حال تحول شهروندان خود پاسخ دهد.
