محسن سمسارپور
مقدمه
تحول دیجیتال یکی از اجزای کلیدی استراتژی کلی تحول کسب‌وکار محسوب می‌شود و اگرچه تنها عامل نیست، اما برای موفقیت یا شکست هر تلاش تحولی، حیاتی است. فناوری‌های مناسب، به همراه افراد، فرآیندها و عملیات، به سازمان‌ها این امکان را می‌دهد که به سرعت به تغییرات و فرصت‌ها پاسخ دهند، نیازهای جدید و در حال تحول مشتریان را برآورده کنند و رشد و نوآوری آینده را به طرق غیرمنتظره‌ای پیش ببرند.
در نخستین انقلاب صنعتی، نیروی بخار فناوری بود که جهان را تغییر داد. در دومین انقلاب، خط تولید، و در سومین انقلاب، کامپیوتر. امروزه ما در چهارمین انقلاب صنعتی هستیم و این انقلاب دیجیتال است که جهان را تغییر داده است. فناوری‌های هوشمند دیجیتال مانند هوش مصنوعی (AI)، یادگیری ماشین (ML)، شبکه‌های اینترنت اشیاء (IoT)، تجزیه و تحلیل پیشرفته و رباتیک، قدرت بازطراحی نحوه کار و انجام بهتر کسب‌وکار را دارند.
تحول دیجیتال از نگاه SAP
تحول دیجیتال شامل ادغام فناوری‌ها و راه‌حل‌های دیجیتال در هر حوزه‌ای از کسب‌وکار است. این تغییر به اندازه یک تغییر فرهنگی و یک تغییر تکنولوژیکی است، زیرا نیازمند آن است که سازمان‌ها تغییرات بنیادی در روش‌های عملکرد خود و نحوه ارائه تجربیات و مزایای مشتریان ایجاد کنند. راه‌حل‌های دیجیتال همچنین به تقویت نیروی کار کمک می‌کنند و می‌توانند منجر به تحول در فرآیندهای کسب‌وکار و مدل‌های تجاری شوند.
دیجیتالی‌سازی (Digitization)
تبدیل اطلاعات و اسناد از فرمت‌های آنالوگ به فرمت‌های دیجیتال.
دیجیتال‌سازی (Digitalization)
ادغام فناوری‌های دیجیتال در فرآیندهای کسب‌وکار موجود.
تحول دیجیتال (Digital Transformation)
یک بازاندیشی بنیادی در تجربه مشتری، مدل‌های کسب‌وکار و عملیات. این امر درباره یافتن راه‌های جدید برای ارائه ارزش، تولید درآمد و بهبود کارایی است.
اهمیت تحول دیجیتال در کسب‌وکارهای امروزی
در دهه ۲۰۲۰، اهمیت تحول دیجیتال در دنیای کسب‌وکار به وضوح نمایان شده است. برای رشد و رقابت، شرکت‌ها باید به سمت افزایش تاب‌آوری، رقابت‌پذیری و پاسخگویی حرکت کنند. این تحول شامل توسعه و تغییر در منظر دیجیتال شرکت‌ها از مراحل ابتدایی زنجیره تأمین تا برآورده کردن نیازهای متغیر مشتریان برای خدمات شخصی‌سازی شده و نوآوری در مدل‌های کسب‌وکار سنتی است.
طبق آخرین نظرسنجی مکنزی از مدیران ارشد کسب‌وکار، پس از پاندمی (کرونا)، مدیران احساس می‌کنند باید فکری برای دیجیتالی شدن و مدرن‌سازی فرآیندها و سیستم‌های قدیمی داشته باشند. نتایج این نظرسنجی نشان می‌دهد که بسیاری از پاسخ‌دهندگان به این نتیجه رسیده‌اند که مدل‌های کسب‌وکارشان منسوخ شده است. تنها ۱۱٪ معتقدند که مدل‌های فعلی آن‌ها تا سال ۲۰۲۳ از نظر اقتصادی قابل دوام خواهد بود و ۶۴٪ دیگر بر این باورند که شرکت‌های‌شان نیاز به ایجاد کسب‌وکارهای دیجیتال جدید دارند.
برای کسب‌وکارهای امروزی، سوال این نیست که آیا نیاز به دیجیتالی شدن دارند، بلکه این است که چقدر سریع می‌توانند سفر تحول دیجیتال خود را آغاز کنند. تحول دیجیتال نه تنها به معنای پذیرش فناوری‌های جدید است، بلکه نیازمند بازنگری اساسی در مدل‌ها و استراتژی‌های کسب‌وکار برای موفقیت در عصر دیجیتال است. این فرآیند شامل استفاده از تکنولوژی‌های نوین مانند رایانش ابری، هوش مصنوعی و تحلیل داده‌های کلان است که به بهینه‌سازی فرآیندها و ایجاد مدل‌های جدید کسب‌وکار کمک می‌کند.
تحول دیجیتال همچنین به شرکت‌ها کمک می‌کند تا با تغییرات سریع بازار و رفتار مشتریان خود را هماهنگ کنند و فرصت‌های جدیدی برای رشد و نوآوری ایجاد کنند. در نهایت، این تحول نه تنها برای بقا ضروری است، بلکه می‌تواند مزیت رقابتی قابل توجهی را برای شرکت‌ها فراهم کند.
نوآوری در کسب‌وکار و سه جنبه تحول دیجیتال
امروزه کسب‌وکارها در شرایطی قرار دارند که رقابت و تقاضاهای مشتری به سرعت در حال افزایش است. یکی از اهداف اصلی ابتکارات تحول دیجیتال، کمک به رهبران و تیم‌های کسب‌وکار برای بهینه‌سازی و رقابتی‌تر کردن عملیات آن‌ها است. فناوری‌های جدید (که در ادامه توضیح داده می‌شوند) نقش مرکزی در پیشبرد این تحول دارند، اما فرآیندهای کسب‌وکار، مدل‌های کسب‌وکار، فرهنگ سازمانی و پذیرش تحول نیز از اهمیت بالایی برخوردارند. هر برنامه تحولی باید به سه حوزه زیر توجه کند:
- تحول فرآیندهای کسب‌وکار: که شامل تغییر و سازگاری فرآیندها و جریان‌های کاری اصلی (که اغلب قدیمی هستند) برای برآورده کردن اهداف تجاری متغیر، رقابت و تقاضاهای مشتریان است. به طور معمول از طریق اتوماسیون فرآیندها انجام می‌شود. با وجود اینکه این اصطلاحات اغلب به صورت متقابل استفاده می‌شوند، تحول دیجیتال زیرمجموعه‌ای از تحول کسب‌وکار است که یک چارچوب فناوری متصل را ایجاد می‌کند که از تغییرات فرآیندی پشتیبانی می‌کند. شواهدی از تحول فرآیندهای کسب‌وکار می‌تواند در تمام عملیات تجاری مشاهده شود که ناشی از بهبود مدیریت جریان کار است. به عنوان مثال، با پیاده‌سازی یک سیستم مدیریت زنجیره تأمین مبتنی بر تکنولوژی ابری، کسب‌وکارها می‌توانند زمان غیرکاری را کاهش دهند، تولید را بهینه کنند و سودآوری را افزایش دهند.
- تحول مدل‌های کسب‌وکار: تحول فرآیندهای کسب‌وکار بر روی جریان‌ها و حوزه‌های مربوط به وظایف متمرکز است، در حالی که تحول مدل‌های کسب‌وکار به بلوک‌های اساسی نحوه ارائه ارزش در یک صنعت خاص می‌پردازد. به عبارت دیگر، شرکت‌ها از تحول دیجیتال برای تغییر مدل‌های کسب‌وکار سنتی استفاده می‌کنند. در صنعت خودرو، فناوری‌های دیجیتال امکان متمرکز کردن و اتوماسیون مدل‌های کسب‌وکار مبتنی بر اشتراک و فرآیندهای صورتحساب را فراهم می‌آورد. با توجه به تقاضاهای بسیار متغیر مشتریان و تغییرات فرهنگی عمومی، خرید سنتی خودرو با مدل‌های مبتنی بر اشتراک دچار تحول شده است. (البته این نمونه بیشتر در خارج از ایران مورد استفاده قرار می‌گیرد) در ایران می‌توان پلتفرم‌های تاکسی آنلاین را مثال زد، در گذشته افراد برای کرایه خودرو از موسسات اتومیبل کرایه یا آژانس‌های خودرو ماشین کرایه می‌کردند تا آن‌ها را به مقصد برساند در حالی که در حال حاضر از هر جایی که اراده کنند می‌توانند یک ماشین کامل را در اختیار بگیرند و به مقصد مورد نظر بروند.
- تحول سازمانی و فرهنگی: یک تحول دیجیتال موفق باید با فرهنگ و ارزش‌های سازمان همسو باشد. از دست دادن اعتماد داخلی به فرهنگ شرکتی می‌تواند بر بهره‌وری، ابتکار عمل و سلامت نیروی کار تأثیر بگذارد. پذیرش کند یا بدبینانه فناوری‌های دیجیتال جدید ممکن است منجر به عدم دستیابی به اهداف و کاهش رقابت، درآمد و ارزش برند شود.
تحول سازمانی بهترین نتیجه را از طریق همکاری و بحث‌های باز از بالا به پایین بدست می‌آورد. درباره اینکه این تحول دیجیتال چگونه بر نقش‌ها و جریان‌های کاری تأثیر خواهد گذاشت و چرا تیم‌های رهبری احساس می‌کنند که این تلاش‌ها در بلندمدت ارزش ریسک و تلاش را دارند نقل قولی از گروه مشاوره‌ای بوستن هست که در ادامه بیان می‌شود.
« تغییر در ترجیحات مشتریان، از جمله کاهش علاقه به مالکیت محصولات فیزیکی، باعث تسریع در انتقال به مدل‌های مبتنی بر اشتراک فراتر از نرم‌افزار و خدمات دیجیتال شده است.»
مزایای تحول دیجیتال
تحول دیجیتال در هر سطح و عملکرد یک کسب‌وکار مدرن قابل پیاده‌سازی است. فناوری‌های هوشمند ابزارهای ضروری را در اختیار سازمان‌ها قرار می‌دهند تا بتوانند زنده بمانند و رشد کنند. در اینجا به برخی از تأثیرات بالقوه تحول دیجیتال اشاره می‌شود:
- ارائه بینش‌های عمیق برای تصمیم‌گیری در زمان واقعی: برای بسیاری از کسب‌وکارها، ارزیابی عملکرد و بازگشت سرمایه به طور معمول یک فرآیند گذشته‌نگر بوده است. تا زمانی که داده‌ها جمع‌آوری، پردازش و به‌صورت دستی تحلیل شوند، فرصت‌ها از دست رفته‌اند. با استفاده از یک سیستم ERP مدرن و تجزیه‌و‌تحلیل پیشرفته، کسب‌وکارها می‌توانند داده‌های لحظه‌ای را مشاهده کرده و الگوریتم‌های تحلیلی قدرتمندی را برای اتخاذ بهترین تصمیمات در آن لحظه سفارشی کنند.
- بهبود کارایی و بهره‌وری: دستگاه‌ها و تجهیزات شبکه IoT به‌طور مداوم داده‌ها، گزارش‌های عملکرد و لاگ‌ها را منتقل می‌کنند. با استفاده از تجزیه‌و‌تحلیل پیشرفته، این داده‌ها می‌توانند به نگهداری پیش‌بینانه کمک کرده، زمان غیرکاری را کاهش دهند و بینش‌هایی برای جریان‌های کاری مؤثرتر و کارآمدتر ارائه دهند.
- بهبود تجربه مشتری: مشتریان شما می‌خواهند نیازهای‌شان بر اساس خواسته‌هایی که دارند، برآورده شود. شخصی‌سازی، دسترسی از چند کانال، برنامه‌های خدمات سفارشی و دسترسی لحظه‌ای به داده‌ها می‌تواند به شما کمک کند تا انتظارات همیشه در حال تغییر آن‌ها را برآورده کنید و در عین حال سرنخ‌های فروش را افزایش داده و وفاداری مشتریان را تقویت کنید.
- کمک به نوآوری مدل‌های کسب‌وکار: بدون شک تغییر تقاضاهای مصرف‌کنندگان و بازار باعث افزایش تمرکز بر نوآوری مدل‌های کسب‌وکار به عنوان وسیله‌ای برای ایجاد ارزش شده است. اما برای تغییر و مدرن‌سازی مدل‌های کسب‌وکار اساسی و تجربیات مشتری، شرکت‌ها نیاز به توانایی جمع‌آوری و تحلیل داده‌های لحظه‌ای دارند تا فرآیندهای خودکار و هوشمندی برای مدیریت مدل‌های جدید کسب‌وکار، پرداخت و خدمات را توسعه دهند.
- حمایت از یک استراتژی رشد شرکتی قوی و رقابتی: وقتی کسب‌وکارها عملیات خود را دیجیتالی کرده و خدمات خود را با فناوری‌های متصل بهینه می‌کنند، راه‌های جدیدی برای ارتباط و همکاری پیدا می‌کنند و استراتژی‌های رشد آینده را هموار می‌کنند که شامل موارد زیر است:
- توسعه محصولات و خدمات جدید
- بهبود سودآوری و تقویت کانال‌های درآمد
- جذب و حفظ سرنخ‌های فروش و مشتریان جدید
- تقویت چابکی و مقاومت در برابر اختلالات: پاندمی COVID-19 نقاط ضعف زیادی در فرآیندها و مدل‌های کسب‌وکار مدرن نمایان کرد. اما این تنها یکی از تغییرات فرهنگی، اقتصادی، سیاسی و بازارهایی بود که کسب‌وکارها در سال‌های اخیر با آن مواجه بوده‌اند. شرکت‌های مدرن اکنون به تحول دیجیتال نگاه می‌کنند تا ابزارهایی برای توسعه سریع محصولات و خدمات جدید فراهم کنند و از تجزیه و تحلیل پیش‌بینانه برای شناسایی اختلالات یا پیش‌بینی تغییرات بازار استفاده کنند. آن‌ها می‌خواهند بتوانند به راحتی مقیاس خود را افزایش یا کاهش دهند و مجموعه کاملی از راه‌حل‌های متصل به تکنولوژی ابری داشته باشند که بتواند نوآوری را هدایت کند، بدون اینکه مجبور باشند از یک ارائه‌دهنده به ارائه‌دهنده دیگر منتقل شوند.
جمع‌بندی
در این مطلب، به بررسی دیدگاه SAP درباره تحول دیجیتال و اهمیت آن در دنیای کسب‌وکار پرداخته شده است. موسسه SAP تحول دیجیتال را به عنوان یک فرآیند اساسی تعریف می‌کند که شامل ادغام فناوری‌های نوین در تمامی جنبه‌های سازمان است. این تحول نه تنها به پذیرش فناوری‌های جدید نیاز دارد، بلکه مستلزم تغییرات عمیق فرهنگی و بازنگری در مدل‌ها و فرآیندهای کسب‌وکار نیز هست. با استفاده از تکنولوژی‌هایی مانند هوش مصنوعی، اینترنت اشیاء و تجزیه‌و‌تحلیل داده‌ها، سازمان‌ها می‌توانند به سرعت به نیازهای متغیر مشتریان پاسخ دهند و فرصت‌های جدیدی برای رشد و نوآوری ایجاد کنند.
همچنین، SAP تأکید می‌کند که تحول دیجیتال برای بقا و رقابت در بازارهای امروز ضروری است. مدیران باید به این نکته توجه کنند که مدل‌های کسب‌وکار فعلی ممکن است دیگر کارآمد نباشند و نیاز به نوآوری دارند. در نهایت، این تحول می‌تواند مزیت رقابتی قابل توجهی را برای شرکت‌ها فراهم کند و آن‌ها را قادر سازد تا با تغییرات سریع بازار سازگار شوند و به موفقیت‌های جدید دست یابند.
Resources
https://cloud.google.com/learn/what-is-digital-transformation
