ترجمه مصطفی خسروی[2]
- مقدمه
با افزایش محبوبیت اینترنت، نمیتوان تأثیرات رسانههای اجتماعی را انکار کرد. حدود یک چهارم جمعیت جهان در فیسبوک یا سایر اشکال رسانههای اجتماعی حضور دارند. این رقم در کشورهایی همچون ایالات متحدهی آمریکا، که 80 درصد کاربران اینترنت آنان در شبکههای اجتماعی مختلف حضور دارند، حتی بیشتر است. شبکهی اجتماعی نقشی حیاتی در زندگی هر فرد و جامعه ایفا میکند.
اگر به جدول زمانی نگاه کنیم، حدود ده سال از عمر فیسبوک میگذرد، و در حال حاضر تأثیر بسیاری بر زندگی مردم در سراسر جهان گذاشته است. تا سال 2014، 1.3 میلیارد کاربر فیسبوک وجود داشت. با ظهور گوشیهای هوشمند، تعداد کاربران افزایش یافته است. پلتفرمهایی مانند اینستاگرام، توییتر، تامبلر[3]، پینترست[4] و بسیاری دیگر به همان اندازه محبوب هستند.
جستار زیر به تأثیرات رسانههای اجتماعی در سطوح مختلف بر افراد و جامعه میپردازد. این جستار با تمرکز بر تأثیرات رسانههای اجتماعی بر افراد و جامعه در سطح سیاسی آغاز میشود؛ سپس به بحث دربارهی تأثیرات آن بر سطح اجتماعی، فرهنگی و تجاری میپردازد. جستار با یک نتیجهگیری و بحثی کوتاه درمورد آیندهی رسانههای اجتماعی و رشد احتمالی تأثیر آن بر افراد و جامعه به پایان میرسد.
تاثیرات مهم رسانههای اجتماعی
1) تأثیر رسانههای اجتماعی بر سیاست:
در گذشتهای نه چندان دور، رسانههای اجتماعی بارها بر فضای سیاسی تأثیر گذاشتهاند. در آغاز، «بهار عربی» در سال 2011، بزرگترین تأثیر رسانههای اجتماعی در سطح سیاسی است. تمام بحثهای عمده دربارهی بهار عربی در پلتفرمهای رسانههای اجتماعی شکل گرفت و نقشی حیاتی در انتشار پیام در خارج از کشورهای عربی داشت. نقطهی آغاز بهار عربی نیز از طریق رسانههای اجتماعی، زمانی بود که پیام دربارهی جنایات دولت در فضای مجازی منتشر شد. بنابراین، بزرگترین نفوذ رسانههای اجتماعی، بهار عربی بوده است؛ زیرا در مدت کوتاهی در کشورهای همسایه گسترش یافت.
همچنین، اگر به انتخابات سیاسی اخیر در کشورهای سراسر جهان نگاه کنیم، رسانههای اجتماعی نقش مهمی ایفا کردهاند. چه در انتخابات عمومی هند در سال 2014 و چه در انتخابات سال 2016آمریکا، رسانههای اجتماعی بسیار فعال بودهاند. مردم به سرعت گروههای موافق یا مخالف با احزاب را تشکیل میدهند و با اشتراکگذاری اخبار، اقدامات مثبت و منفی آنها را در کانون توجه قرار میدهند.
با این حال، پرسشهایی درمورد کنشگری واقعی نیز ایجاد میشود. آیا رسانههای اجتماعی مردم را منفعل میکنند؟ آیا مردم فقط میخواهند نظر خود را در رسانههای اجتماعی بیان کنند و از اقدام واقعی فاصله بگیرند؟ این مسائل از جمله چیزهایی است که آینده به ما خواهد گفت. هرچند اهمیت رسانههای اجتماعی در گسترش آگاهی را نمیتوان انکار کرد.
2) تأثیر رسانههای اجتماعی بر جامعه:
تأثیر رسانههای اجتماعی بر جامعه غیر قابل انکار است. رسانههای اجتماعی کاملاً متحول شدهاند و نحوهای که ما امروزه خود را میبینیم و با دیگران تعامل میکنیم را تغییر دادهاند. درحالیکه پیشرفتهای جالب توجه بیشماری در فناوری رسانههای اجتماعی وجود دارد، نمیتوان پیامدهای منفی این تحول را نادیده گرفت. استفادهی اشتباه یا بیش از حد از رسانههای اجتماعی اکنون مشکلی جهانی است که تمامی نسلها را تحت تأثیر قرار میدهد و ثابت شده است که به سلامت عاطفی و روانی افراد نیز آسیب میرساند.
در حالیکه رسانههای اجتماعی به طور چشمگیری برای جامعهی ما در زمینهی ترویج و تبلیغات، ابراز وجود و بازاریابی مفید بودهاند؛ اما افراط در یک چیز خوب میتواند تأثیرات منفی داشته باشد. از جمله اثرات آن، اضطراب و افسردگی ناشی از فعالیت افرادی است که به طور مداوم در تلاش هستند تا در پلتفرمهای رسانههای اجتماعی، ملاحظهکار و بسیار فعال باشند. استفادهی بیش از حد از رسانههای اجتماعی همچنین باعث ایجاد اختلال وسواس فکری-عملی[5] در افراد میشود. یکی از کاربردهای فراوان رسانههای اجتماعی، اشتراکگذاری پستها و کامنتها است و سپس انتظار گرفتن میلیونها لایک از آنها وجود دارد. مردم تمایل دارند که روی تعداد لایکهایی که در پست خود گرفتهاند (یا نگرفتهاند) وسواس داشته باشند؛ و این میتواند پیامدهایی درخصوص سلامت روان برای افراد به همراه داشته باشد. آنها فکر میکنند تعداد لایکها نشاندهندهی تعداد افرادی است که آنها را دوست دارند.
اگر به تعداد معینی از لایکهایی که در ذهن خود تعیین کردهاند نرسند، این باعث ایجاد اضطراب میشود. با این حال، کاملاً به ما بستگی دارد که تصمیم بگیریم آیا میخواهیم رسانههای اجتماعی بر ما تأثیری مثبت بگذارند یا منفی. آنچه مهم است به خاطر داشتن این است که تعداد لایکها یا اشتراکگذاریها ارزش وجودی شما را تعیین نمیکنند.
3) تأثیر رسانههای اجتماعی بر فرهنگ:
هر فرهنگی دارای مجموعهای از هنجارها و ارزشهاست. فرهنگ ما را به خود و اطرافیانمان متصل میکند. همچنین، فرهنگ ناظر بر نحوهی رفتار و عمل ما در جهان است. رسانههای اجتماعی به بخش بزرگی از تعامل اجتماعی ما بدل شدهاند. به لطف پیدایش آن، ما مجبور نیستیم لزوماً با کسی صحبت کنیم تا بدانیم چه زندگیای دارد یا چگونه زندگی میکند. به عبارت دیگر، در حال حاضر ارتباط «واقعی» میان افراد به میزان قابلتوجهی کمتر است.
یکی از تأثیرات مهم رسانههای اجتماعی بر سطح فرهنگی، این است که چگونه افکار خود را از طریق این پلتفرمها به اشتراک میگذاریم. اغلب اوقات، منظور ما میتواند سوءتفاهم ایجاد کند و از این رو، گیرنده ممکن است معنای واقعی پشت بیان تصویری یا احساسی مذکور را به طور کامل درک نکند. شبکههای اجتماعی فاصلهای میان نسلها ایجاد کرده است.
رسانههای اجتماعی مسئولیت بزرگی را برای کاربران ایجاد میکنند تا از آن با احتیاط و به طور موثر استفاده کنند. آنچه در رسانههای اجتماعی به اشتراک میگذارید یا انجام میدهید، به سرعت به بخشی از شخصیت شما بدل میشود و به جای آنکه یک ویژگی شخصیتی باشد، اغلب میتواند به عنوان بخشی از شخصیت شما تعبیر شود. از این رو، بار منفی رسانههای اجتماعی در سطح فرهنگی فراوان است. ما باید بر روی نحوهی اجتماعی «بودن» تمرکز کنیم؛ و نه بر روی نحوهی اجتماعی «عمل کردن».
4) تأثیر رسانههای اجتماعی بر تجارت:
رسانههای اجتماعی نقشی جالب توجه در ترویج بازرگانی و تجارت در سراسر جهان ایفا کرده است. در زمان حاضر، تقریباً همهی برندها، شرکتها یا خدمات، صفحهای در اکثر پلتفرمهای رسانههای اجتماعی دارند. رسانههای اجتماعی به پلتفرمی ضروری برای به اشتراکگذاری اطلاعات در ارتباط با محصولات و خدمات بدل شده است. این مسئله فرصتی را در اختیار مردم قرار داده است تا درمورد شرکتها، محصولات و خدمات در سراسر جهان اطلاعاتی کسب کنند. اگر به تجارت الکترونیک[6] نگاه کنید، کل صنعت به شدت به رسانههای اجتماعی وابسته است. هرچه افراد بیشتری بتوانند اخبار مربوط به محصولاتشان را به اشتراک بگذراند، مردم بییشتری درمورد آنها مطلع میشوند و در نتیجه کسب و کار خود را به طور قابل توجهی توسعه میدهند.
سیستم نظریات مشتریان نیز نقش مهمی در شکلگیری الگوی خرید در شبکههای اجتماعی ایفا میکند. برای تبلیغ محصولات و خدمات خود باید بازخورد خوبی در رسانههای اجتماعی داشته باشید. هرچند جنبهای منفی نیز برای آن وجود دارد. مردم از نظرات پولی یا جعلی برای شناساندن خود استفاده میکنند. این مسئله میتواند برای افرادی که برای انتخاب محصولات خود به چنین نظراتی اعتماد میکنند، فریبنده باشد.
بدون شک نمیتوان تأثیر عظیم رسانههای اجتماعی بر تجارت را انکار کرد. این تاثیر با توجه به موقعیت و محبوبیت این رسانهها، احتمالاً در آینده افزایش مییابد.
رسانهها بدل به بخش اساسی زندگی ما شدهاند.
آینده رسانههای اجتماعی
رسانههای اجتماعی، مانند هر چیز دیگری در جهان، بیگمان در سالهای آینده تکامل خواهند یافت. میتوان پیشبینی کرد که تنوع بیشتری در کیفیت پستهای به اشتراک گذاشته شده در پلتفرمهای رسانههای اجتماعی در رابطه با مطالب، ویدیوها، تصاویر و ترکیب و تمام این مؤلفهها وجود خواهد داشت. بدون شک، رسانههای اجتماعی به شکلگیری، ایجاد و تقویت دوستی با غریبهها ادامه خواهد داد. این ایده مشخصاً ایدهی پشت پلتفرمهایی مانند فیسبوک و اینستاگرام است.
ممکن است ما انواع مختلفی از گروهها را بر اساس نسلهای مختلف و افرادی با تمایلات مختلف ببینیم. پیامدهای کمتری وجود خواهد داشت و تمرکز بیشتری بر حریم خصوصی خواهد بود. شبکههای اجتماعی در آینده، از نظر آزمایشی، پیشرفتهای بسیاری خواهند داشت و به زودی شاهد پیشرفتهای جدید زیادی در این زمینه خواهیم بود.
نتیجهگیری
رسانههای اجتماعی تأثیر فوقالعادهای بر افراد و جامعه دارند. در این جستار، ما این تأثیر را تحت عناوین مختلفی از جمله سطوح سیاسی، اجتماعی، فرهنگی و تجاری تحلیل کردیم. شاهد بودیم که دستاوردهای مثبت بسیاری از شبکههای اجتماعی حاصل شده است؛ اما آسیبهایی را نیز در جامعه به وجود آورده است. برای استفادهی مناسب از پلتفرمهای رسانههای اجتماعی، پیامهایی درمورد اصول اخلاقی و اخلاقمندی در رسانههای اجتماعی باید در میان مردم پخش گردد. آیندهی روشنی برای رسانههای اجتماعی وجود دارد؛ اما پیش از آنکه بتوانیم به گسترش آن فکر کنیم، باید تاثیر منفی آن را پاک کنیم.
Social Media Essay – Effect Of Social Media On Individuals & Society (pteacademicexam.com)
[2] دانشجوی کارشناسی ارشد علوم اجتماعی ـ دانشگاه علامه طباطبایی
[3] Tumblr
[4] Pinterest
[5] obsessive-compulsive disorder
[6] e-commerce
